ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ)

Οι υποθετικές προτάσεις εισάγονται με τους υποθετικούς συνδέσμους εἰ , ἐάν, ἂν και ἢν.
Στον υποθετικό λόγο η υποθετική πρόταση ονομάζεται υπόθεση ή ηγούμενο και η κύρια πρόταση ονομάζεται απόδοση ή επόμενο.

1. ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ

Υπόθεση: εἰ + οριστική οποιουδήποτε χρόνου

Απόδοση: οποιαδήποτε έγκλιση.

2. ΑΝΤΙΘΕΤΟ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ

Υπόθεση: εἰ + οριστική ιστορικού χρόνου(παρατ. αορ. υπερσ.)

Απόδοση: δυνητική οριστική (οριστ. ιστορ. χρόνου + ἂν)

3. ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΟ

Υπόθεση: ἐάν, ἂν, ἢν + υποτακτική

Απόδοση: οριστική μέλλοντα ή άλλες ισοδύναμες εκφράσεις

με μέλλοντα όπως προστακτική, ευχετική ευκτική

δυνητική ευκτική, ρηματικά επίθετα σε –τός και

–τέος , ενδοιαστικές και τελικές προτάσεις.

4. ΑΟΡΙΣΤΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ Ή ΜΕΛΛΟΝ

Υπόθεση: ἐάν, ἂν, ἢν + υποτακτική

Απόδοση: οριστική ενεστώτα ή γνωμικός αόριστος ή

(σπάνια) παρακείμενος.

5. ΑΠΛΗ ΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΛΕΓΟΝΤΟΣ

Υπόθεση: εἰ + ευκτική

Απόδοση: δυνητική ευκτική, οριστ. αρκτικού χρόνου,

προστακτική, δυνητικό  απαρ. ή δυνητική μτχ.

όταν εξαρτώνται από αρκτικό χρόνο.

6. ΑΟΡΙΣΤΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ

Υπόθεση: εἰ + επαναληπτική ευκτική

Απόδοση: οριστική παρατατικού ή υπερσυντελίκου ή

δυνητική οριστική κατά κανόνα αορίστου

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ)

Οι αιτιολογικές προτάσεις εισάγονται με τους αιτιολογικούς συνδέσμους  διότι, ὅτι, ὡς, ἐπεί, ἐπειδή και εκφέρονται με τις εγκλίσεις των προτάσεων κρίσεως (απλή οριστική, δυνητική οριστική, δυνητική ευκτική) αλλά όταν εξαρτηθούν από ρήματα παρελθοντικού χρόνου (παρατατικός, αόριστος, υπερσυντέλικος) εκφέρονται με ευκτική του πλαγίου λόγου. Έχουν άρνηση οὐ.

* Όταν εξαρτώνται από ρήματα ψυχικού πάθους (π.χ. χαίρω, ἥδομαι, θαυμάζω κτλ. αἰσχρόν ἐστι, θαυμαστόν ἐστι κ.τ.ό.) εισάγονται με το ὅτι. 
* Πολλές φορές με τα ίδια ρήματα η αιτιολογική πρόταση εισάγεται με το εἰ,όταν η αιτία είναι αβέβαιη. 

ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ)

Οι τελικές προτάσεις (προτάσεις που δηλώνουν σκοπό, αρχ. ελλην. τέλος = σκοπός) εισάγονται με τους τελικούς συνδέσμους ἵνα, ὅπως, ὡς και εκφέρονται με υποτακτική αλλά ύστερα από ρήμα παρελθοντικού χρόνου και εκφέρονται και με ευκτική. Έχουν άρνηση μή.

* Μια τελική πρόταση εκφέρεται με ευκτική επίσης, και αν ακόμα δεν εξαρτάται από παρελθοντικό χρόνο, όταν δηλώνει μια απλή σκέψη ή όταν υπάρχει έλξη από προηγούμενη ευκτική.

* Οι τελικές προτάσεις εκφέρονται και με οριστική παρελθοντικού χρόνου, για να φανερώσουν σκοπό που δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί, όταν προηγείται κάτι που δεν έγινε.

* Με τον τελικό σύνδεσμο ὅπως και ὡς συντάσσεται πολλές φορές το αοριστολογικό ἄν συνήθως με υποτακτική.

* Οι προτάσεις εισάγονται με ὅπως ή ὅπως μή και εξαρτώνται απόρήματα που σημαίνουν φροντίδα είναι κυρίως πλάγιες ερωτηματικέςαλλά μπορούν, ανάλογα με τα συμφραζόμενα,να χρησιμοποιούνται στο λόγο και ως τελικές ή ενδοιαστικές.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ)

Οι αποτελεσματικές προτάσεις εισάγονται με τους αποτελεσματικούς συνδέσμους ὥστε και ὡς και εκφέρονται με:

α) τις εγκλίσεις των προτάσεων κρίσεως (απλή οριστική, δυνητική οριστική και δυνητική ευκτική) όταν φανερώνουν αποτέλεσμα που είναι η θεωρείται πραγματικό,

β) απαρέμφατο όταν φανερώνουν αποτέλεσμα ενδεχόμενο ήδυνατό. Ο ὥστε με απαρέμφατο χρησιμοποιείται επίσης, όταν δηλώνεται σκοπός (αποτέλεσμα που επιδιώκουμε) και όρος ήσυμφωνία (συνήθως βέβαια, αντί για ὥστε χρησιμοποιείται το ἐφ' ᾧ ή  ἐφ' ᾧτε με απαρέμφατο ή οριστική μέλλοντα)

ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ)

Οι εναντιωματικές και παραχωρητικές προτάσεις εισάγονται με τους συνδέσμους εἰ καί, ἄν καί (ἤν, ἐάν) όταν φανερώνουν κάτιπραγματικό και με τους συνδέσμους καί εἰ, καί ἄν (κἄν)  ή αν η κύρια πρόταση είναι αρνητική με τους συνδέσμους οὐδ' εἰ, οὐδ' ἐάν, μηδ' ἐάν, όταν φανερώνουν κάτι που δεν θεωρείται πραγματικό αλλά πιθανόή και αδύνατο.

*Ανάμεσα στην κύρια και την εναντιωματική πρόταση υπάρχει αντίθεση, γι' αυτό πολλές φορές στην κύρια πρόταση μπαίνει ο αντιθετικός σύνδεσμος ὅμως.

ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ)

Οι χρονικές προτάσεις εισάγονται με τους χρονικούς συνδέσμους ὅτε, ὁπότε, ὡς(=άμα), ἡνίκα καί ὁπηνίκα(=όταν), ἐν ᾧ, ἐπεί, ἐπειδή, ἕως, ἔστε(=έως), ἄχρι(=μέχρι), μέχρι, ἐξ οὗ, ἀφ' οὗ, πρίν

Ανάλογα με την σημασία τους εκφέρονται:

Με οριστική, όταν δηλώνουν κάτι πραγματικό.

Με υποτακτική, όταν φανερώνουν μία πράξη που περιμένουμε να γίνει ή μια πράξη που επαναλαμβάνεται αόριστα στο παρόν ή στο μέλλον.

Με ευκτική, όταν φανερώνουν πράξη που επαναλαμβάνεται στο παρελθόν.

* Ο σύνδεσμος πρίν συντάσσεται συνήθως με οριστική παρελθοντικού χρόνου ή υποτακτική όταν η κύρια πρόταση είναι αρνητική.

Με απαρέμφατο, όταν η κύρια πρόταση είναι καταφατική και σπάνια αρνητική.

Με ευκτική, όταν υπάρχει έλξη από την έγκλιση της κύριας προτάσεως ή όταν υπάρχει στην κύρια πρόταση ρήμα παρελθοντικού χρόνου.

* Μια χρονική πρόταση σε σχέση με αυτό που δηλώνει η κύρια πρόταση φανερώνει: Το σύγχρονο, το προτερόχρονο και το υστερόχρονο.

ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ)

Οι αναφορικές προτάσεις εισάγονται με αναφορικές αντωνυμίες ὅς, οἷος, ἡλίκος, ὅστις, ὁπότερος, ὁποῖος, ὁπόσος, ὁπηλίκος κτλ. ή με αναφορικά επιρρήματα οὗ, ὅπου, ὅθεν, ὁπόθεν, ὡς, ὅπως, οἷ, ὅποι, ἧ, ὅπῃ κτλ.

~Οι ονοματικές χρησιμοποιούνται ως ονόματα, ουσιαστικά ή επίθετα και μπορούν να είναι υποκείμενο, κατηγορούμενο, αντικείμενο,ονοματικός προσδιορισμός παράθεση, ονομαστικός προσδιορισμός επεξήγηση, επιθετικός ή κατηγορηματικός προσδιορισμός, ονοματικός επιθετικός ετερόπτωτος προσδιορισμός.

~Οι επιρρηματικές εισάγονται κυρίως με αναφορικά επιρρήματα και χρησιμοποιούνται ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί της αιτίας, τουσκοπού, του αποτελέσματος, της υπόθεσης, της παραβολής/παρομοιαστικές (με συνδέσμους ὡς, ὥσπερ, ὅπως, ὅσον, ὅσω κ.τ.ο.)