Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ 1880-1930
Η εσωτερική αναδιάρθρωση του κράτους το 1881, με την υπογραφή της Συνθήκης της Κων/πολης και κατ' επέκταση την προσάρτηση της Θεσσαλίας και της Άρτας στο ελληνικό κράτος, έδωσε νέους προσανατολισμούς και στην πνευματική ζωή της χώρας. Η «Μεγάλη Ιδέα» επικρατούσε καθ'όλη την διάρκεια του 19ου αιώνα και στην πολιτική σκηνή της χώρας κυριαρχούσαν οι σπουδαίες προσωπικότητες του Χαρίλαου Τρικούπη και του Ελευθέριου Βενιζέλου. Οι εξελίξεις αυτές, δεν άφησαν ανεπηρέαστα τα λογοτεχνικά δρώμενα και οδήγησαν στην ανάδειξη μίας νέας λογοτεχνικής γενιάς, την λεγόμενη, γενιά του 1880.
Η περίοδος της νεοελληνικής λογοτεχνίας 1880-1930, χωρίζεται σε δύο επιμέρους περιόδους λογοτεχνικής παραγωγής: α. Η Νέα Αθηναϊκή Σχολή και η ηθογραφία (1880-1922) και β. Η ποίηση μέχρι το 1930. Η ποίηση τώρα πια έχει απελευθερωθεί από την καθαρεύουσα και τον ρομαντισμό και επηρεάζεται από δύο νέα λογοτεχνικά ρεύματα, τα οποία προηγουμένως είχαν ακμάσει στην Ευρώπη, τον παρνασσισμό και τον συμβολισμό. Από την άλλη, η πεζογραφία αφήνοντας πίσω της το μυθιστόρημα, στρέφεται τώρα στο ηθογραφικό διήγημα.
α. Η Νέα Αθηναϊκή Σχολή και η ηθογραφία (1880-1922)
1.Ποίηση
Ο Κωστής Παλαμάς (1859-1943). Σπούδασε νομικά στην Αθήνα και το λογοτεχνικό του έργο επηρεάστηκε άμεσα από την ορφάνια.
Κυριώτερα έργα του, είναι η ποιητική συλλογή Τα τραγούδια της πατρίδος μου (1886),
Ίαμβοι και Ανάπαιστοι (1897), Ασάλευτη ζωή (1904), Ο Δωδεκάλογος του Γύφτου (1907), Η φλογέρα του βασιλιά (1910) κ.α.
Ο Κωστής Παλαμάς άσκησε σημαντική επίδραση στην εποχή του.
Άλλοι σημαντικοί λογοτέχνες της περιόδου είναι ο Γεώργιος Δροσίνης (1859-1951) που παρουσιάστηκε στα γράμματα το 1880 με την ποιητική συλλογή, Ιστοί Αράχνης. Την ίδια χρονιά δημοσιεύτηκε και η μοναδική συλλογή, Στίχοι, του Νίκου Καμπά (1857-1932). Και οι δύο αυτοί ποιητές άνηκαν στον κύκλο της εφημερίδας Ραμπαγάς. Ο Δροσίνης, επηρεασμένος από τους Γάλλους παρνασσικους, έγραψε ποίηση με έντονο το λαογραφικό στοιχείο. Ωστόσο, δημοσίευσε επίσης και ηθογραφικά διηγήματα.Οι σημαντικότερες ποιητικές συλλογές του είναι τα Φωτερά σκοτάδια (1915) και τα Κλειστά βλέφαρα.
Ο Ιωάννης Γρύπαρης (1870-1942), γεννήθηκε στη Σίφνο αλλά μεγάλωσε στην Κων/πολη. Φιλόλογος, με κλασική παιδεία, επηρεάστηκε από τον γαλλικό παρνασσισμό αλλά στράφηκε γρήγορα στον συμβολισμό. Ποιήματα του αποτελούν, τα «Ιντερμίδια», τα τρία «Ελεγεία» (1902-1909) από τα οποία σημαντικότερο θεωρείται το τρίτο, οι «Εστιάδες» και μοναδική συλλογή Σκαραβαίοι και Τερακότες (1919).
Ο πιο καθαρόαιμος εκπρόσωπος του συμβολισμού είναι Κωνσταντίνος Χατζόπουλος (1868-1920). Εγκατεστημένος στη Γερμανία από το 1900 μέχρι τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, υπήρξε ποιητής, κριτικός και πεζογράφος. Ποιήματα του είναι, τα ελεγεία και τα ειδύλλια (1898), Απλοί τρόποι, Βραδυνοί θρύλοι.
Άλλοι ποιητές της γενιάς του 1880 είναι ο Λάμπρος Πορφύρας (1879-1932) με την ποιητική συλλογή Σκιές (1920). Ο Κώστας Κρυστάλλης (1868-1894) με τις συλλογές Αγροτικά και Ο τραγουδιστής του χωριού και της στάνης. Ο Σπήλιος Πασσαγιάννης (Αντίλαλοι, 1899) και ο Μιλτιάδης Μαλακάσης (Μπαταριάς, Τάκης Πλούμας)
2.Πεζογραφία
Οι πεζογράφοι, την περίοδο αυτή, αφήνουν το μυθιστόρημα, που αντλούσε τα θέματά του από την ιστορία και στρέφονται προς το διήγημα, ιδιαίτερα το ηθογραφικό που αντλεί θέματα από την ελληνική ύπαιθρο και τους κατοίκους της.
Το περιοδικό Εστία θα αποτελέσει τον πυρήνα της αυτής της λογοτεχνικής γενιάς και μάλιστα το 1883,θα προκηρύσσει διαγωνισμό για τη συγγραφή «ελληνικού διηγήματος». Οι συγγραφείς θα πρέπει να αξιοποιήσουν τα ελληνικά ήθη και έθιμα και η θεματική τους να προέρχεται από την μακραίωνη ελληνική ιστορία.
Η ελληνική ηθογραφία με τον καιρό, εγκαταλείπει την ωραιοποιημένη περιγραφή της αγροτικής ζωής και στρέφεται σε νέες κατευθύνσεις. Πολλοί πεζογράφοι παρουσιάζουν την αρνητική πλευρά της κοινωνίας αλλά των ανθρώπων που την απαρτίζουν.
Ο Δημήτριος Βικέλας υπήρξε ο πρώτος που μας παρουσιάζει την αλλαγή αυτή, με την ελληνική νουβέλα του, Λούκης Λάρας (1879). Ωστόσο, ο πραγματικός εισηγητής του ηθογραφικού διηγήματος είναι ο Γεώργιος Βιζυηνός (1849-1896) από την Βιζύη της Ανατολικής Θράκης. Κυριότερα έργα του, Το αμάρτημα της μητρός μου (1883), Ποίος ήτον ο φονεύς του αδερφού μου (1883), Αι συνέπειαι της παλαιάς ιστορίας (1884), Το μόνον της ζωής μου ταξείδιον (1884), δημοσιευμένα στην εφημερίδα Εστία. Στα έργα του ο Βιζυηνός επικεντρώνεται στην ψυχογράφηση των ηρώων του και αξιοποιεί τα προσωπικά του βιώματα και τις αναμνήσεις του από την πατρίδα του.
Εξίσου σημαντική προσωπικότητα της ίδιας εποχής, υπήρξε ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1851-1911) από την Σκιάθο. Ένας συνδυασμός καθαρεύουσας για τις εκτενείς περιγραφές και ιδιωματισμών της Σκιάθου για τους διαλόγους χαρακτηρίζει τα διηγήματα του. Η ζωή του Παπαδιαμάντη υπήρξε γεμάτη στερήσεις. Ξεκίνησε γράφοντας μυθιστορήματα όπως Η μετανάστις (1879-1880), Οι έμποροι των εθνών (1882-1883), Η γυφτοπούλα (1884). Την μετάβαση από το ιστορικό μυθιστόρημα στο ηθογραφικό αποτελεί η νουβέλα του, Χρήστος Μηλιώνης (1885)
Στα εκλεκτά έργα του συγκαταλέγονται, Το μοιρολόι της φώκιας, Όνειρο στο κύμα , Ο ρεμβασμός του Δεκαπενταύγουστου, Η φόνισσα (1903).
Το ηθογραφικό διήγημα το καλλιέργησε και ο Ανδρέας Καρκαβίτσας (1866-1922), από τα Λεχαινά της Ηλείας. Αρχικά έγραφε στην καθαρεύουσα, στην συνέχεια όμως επηρεάστηκε από τον δημοτικισμό και έγραψε στην δημοτική. Σημαντικά έργα του, η Λυγερή (1890) , τα Διηγήματα (1892),τα Λόγια της Πλώρης (1899) και ο Ζητιάνος (1896), στον οποίο φανερώνεται η αμφισβήτηση της αγνής κοινωνίας του χωριού.
Ο Ιωάννης Κονδυλάκης (1861-1920) από την Κρήτη, εμπνέεται από ανθρώπους της πατρίδας του και τους εξυμνεί. Γράφει την νουβέλα, Ο Πατούχας (1892) όπου περιγράφει την ζωή ενός δεκαοχτάχρονου Κρητικού. Τα πρώτα διηγήματά του συγκεντρώθηκαν σε τόμο με τον τίτλο Όταν ήμουν δάσκαλος.
Ο Γιάννης Βλαχογιάννης (1868-1945) από την Ναύπακτο, γράφει ηθογραφικά διηγήματα με το ρουμελιώτικο ιδίωμα. Ωστόσο, συνέβαλε στην διάσωση πολλών αρχείων από την Επανάσταση του 1821 και εκείνος δημοσίευσε τα Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη το 1907, σε δύο τόμους υπό τον τίτλο Αρχείον του στρατηγού Ι. Μακρυγιάννη.
2.Πεζογραφία
Οι πεζογράφοι, την περίοδο αυτή, αφήνουν το μυθιστόρημα, που αντλούσε τα θέματά του από την ιστορία και στρέφονται προς το διήγημα, ιδιαίτερα το ηθογραφικό που αντλεί θέματα από την ελληνική ύπαιθρο και τους κατοίκους της.
Το περιοδικό Εστία θα αποτελέσει τον πυρήνα της αυτής της λογοτεχνικής γενιάς και μάλιστα το 1883,θα προκηρύσσει διαγωνισμό για τη συγγραφή «ελληνικού διηγήματος». Οι συγγραφείς θα πρέπει να αξιοποιήσουν τα ελληνικά ήθη και έθιμα και η θεματική τους να προέρχεται από την μακραίωνη ελληνική ιστορία.
Η ελληνική ηθογραφία με τον καιρό, εγκαταλείπει την ωραιοποιημένη περιγραφή της αγροτικής ζωής και στρέφεται σε νέες κατευθύνσεις. Πολλοί πεζογράφοι παρουσιάζουν την αρνητική πλευρά της κοινωνίας αλλά των ανθρώπων που την απαρτίζουν.
Ο Δημήτριος Βικέλας υπήρξε ο πρώτος που μας παρουσιάζει την αλλαγή αυτή, με την ελληνική νουβέλα του, Λούκης Λάρας (1879). Ωστόσο, ο πραγματικός εισηγητής του ηθογραφικού διηγήματος είναι ο Γεώργιος Βιζυηνός (1849-1896) από την Βιζύη της Ανατολικής Θράκης. Κυριότερα έργα του, Το αμάρτημα της μητρός μου (1883), Ποίος ήτον ο φονεύς του αδερφού μου (1883), Αι συνέπειαι της παλαιάς ιστορίας (1884), Το μόνον της ζωής μου ταξείδιον (1884), δημοσιευμένα στην εφημερίδα Εστία. Στα έργα του ο Βιζυηνός επικεντρώνεται στην ψυχογράφηση των ηρώων του και αξιοποιεί τα προσωπικά του βιώματα και τις αναμνήσεις του από την πατρίδα του.
Εξίσου σημαντική προσωπικότητα της ίδιας εποχής, υπήρξε ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1851-1911) από την Σκιάθο. Ένας συνδυασμός καθαρεύουσας για τις εκτενείς περιγραφές και ιδιωματισμών της Σκιάθου για τους διαλόγους χαρακτηρίζει τα διηγήματα του. Η ζωή του Παπαδιαμάντη υπήρξε γεμάτη στερήσεις. Ξεκίνησε γράφοντας μυθιστορήματα όπως Η μετανάστις (1879-1880), Οι έμποροι των εθνών (1882-1883), Η γυφτοπούλα (1884). Την μετάβαση από το ιστορικό μυθιστόρημα στο ηθογραφικό αποτελεί η νουβέλα του, Χρήστος Μηλιώνης (1885)
Στα εκλεκτά έργα του συγκαταλέγονται, Το μοιρολόι της φώκιας, Όνειρο στο κύμα , Ο ρεμβασμός του Δεκαπενταύγουστου, Η φόνισσα (1903).
Το ηθογραφικό διήγημα το καλλιέργησε και ο Ανδρέας Καρκαβίτσας (1866-1922), από τα Λεχαινά της Ηλείας. Αρχικά έγραφε στην καθαρεύουσα, στην συνέχεια όμως επηρεάστηκε από τον δημοτικισμό και έγραψε στην δημοτική. Σημαντικά έργα του, η Λυγερή (1890) , τα Διηγήματα (1892),τα Λόγια της Πλώρης (1899) και ο Ζητιάνος (1896), στον οποίο φανερώνεται η αμφισβήτηση της αγνής κοινωνίας του χωριού.
Ο Ιωάννης Κονδυλάκης (1861-1920) από την Κρήτη, εμπνέεται από ανθρώπους της πατρίδας του και τους εξυμνεί. Γράφει την νουβέλα, Ο Πατούχας (1892) όπου περιγράφει την ζωή ενός δεκαοχτάχρονου Κρητικού. Τα πρώτα διηγήματά του συγκεντρώθηκαν σε τόμο με τον τίτλο Όταν ήμουν δάσκαλος.
Ο Γιάννης Βλαχογιάννης (1868-1945) από την Ναύπακτο, γράφει ηθογραφικά διηγήματα με το ρουμελιώτικο ιδίωμα. Ωστόσο, συνέβαλε στην διάσωση πολλών αρχείων από την Επανάσταση του 1821 και εκείνος δημοσίευσε τα Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη το 1907, σε δύο τόμους υπό τον τίτλο Αρχείον του στρατηγού Ι. Μακρυγιάννη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου