ΤΡΟΠΟΣ ΕΞΕΤΑΣΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Α' - Β' ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΛ

Η εξέταση της Νεοελληνικής Γλώσσας και της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας είναι ενιαία και τρίωρη.

Έχουμε 2 κείμενα εξέτασης (ένα μη λογοτεχνικό και  ένα λογοτεχνικό) από την Τράπεζα θεμάτων και 4 θέματα διαβαθμισμένης δυσκολίας.

Μη λογοτεχνικό κείμενο 

1ο θέμα (από την Τράπεζα θεμάτων) 

με 3 ερωτήματα διαφορετικά μεταξύ τους (κάποιο/α από τα οποία μπορεί να είναι κλειστού τύπου με ενδεχόμενη αιτιολόγηση)

α) 1 ερώτημα που αφορά την κατανόηση του κειμένου ή την συνοπτική απόδοση θέσεων-απόψεων.

β) 1 ερώτημα που αφορά την οργάνωση του λόγου (συνοχή, συνεκτικότητα, τρόποι ανάπτυξης, συλλογιστική πορεία).

γ) 1 ερώτημα  που αφορά την μορφοσυντακτική δομή του κειμένου (επικοινωνιακές συνθήκες, πλαίσιο, στόχους, σημειωτικούς τρόπους, βασικές κειμενικές λειτουργίες, λεξιλόγιο, υφολογικά στοιχεία, στίξη, γλωσσικές ποικιλίες)

Το 1ο θέμα βαθμολογείται με 35 μονάδες. (10+10+15)

2ο θέμα 

Γραπτή παραγωγή κριτικού λόγου επί του θέματος που θίγει το κείμενο αναφοράς. Μπορεί να ζητηθεί ομιλία, άρθρο, επιστολή.

Η έκταση της έκθεσης ζητείται να είναι 350-400 λέξεις.

Το 2ο θέμα βαθμολογείται με 30 μονάδες.

Λογοτεχνικό κείμενο 

3ο θέμα

Ερώτηση που θα αφορά τη γλώσσα ή την μορφή του λογοτεχνικού κειμένου (λεξιλόγιο, γλωσσικές επιλογές, εγκλίσεις, ρηματικά πρόσωπα, εκφραστικά μέσα, ύφος, τόνος)

Το 3ο θέμα βαθμολογείται με 20 μονάδες.

4ο θέμα (από την Τράπεζα θεμάτων)

Ερώτηση που αφορά τον ερμηνευτικό σχολιασμό του κειμένου, την παρουσίαση πρόσληψης/ανταπόκρισης των μαθητών σε αυτό, τις επισημάνσεις των μαθητών που αφορούν τους ήρωες του κειμένου, θέσεις, αντιλήψεις, ιδέες,αξίες, στάσεις, κοινωνικά προβλήματα και περιβάλλοντα.

Το 4ο θέμα βαθμολογείται με 15 μονάδες.

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ-ΤΡΟΠΟΣ ΕΞΕΤΑΣΗΣ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ Γ'ΛΥΚΕΙΟΥ (ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ) 2021-2022

 ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ 12-20 ΣΤΙΧΩΝ 

- 1 ερώτηση κατανόησης του διδαγμένου κειμένου  ανοικτού ή κλειστού τύπου με 2 υποερωτήματα. (10 μονάδες)

- 2 ερμηνευτικές ερωτήσεις που αφορούν το κείμενο (10+10 μονάδες)

-1 ερμηνευτική ερώτηση για ένα παράλληλο αδίδακτο κείμενο (προερχόμενο από την ελληνική ή την παγκόσμια λογοτεχνία) (10 μονάδες)

-1 ερώτηση εισαγωγής κλειστού τύπου (10 μονάδες)

-1 λεξιλογική ερώτηση (10 μονάδες)

                                                                       Σύνολο βαθμολογικών μονάδων: 60

ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΠΕΖΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΤΤΙΚΗΣ ΔΙΑΛΕΚΤΟΥ 12-20 ΣΤΙΧΩΝ

- 1 ερώτηση μετάφρασης 4-6 στίχων (10 μον.)

-1 ερώτηση κατανόησης  αδίδακτου κειμένου (10 μον.)

- 1 ερώτηση γραμματικής με 2 υποερωτήματα (10 μον.)

-1 ερώτηση συντακτικού με 2 υποερωτήματα (10 μον.)

                                                                     Σύνολο βαθμολογικών μονάδων: 40 

-

ΑΠΡΟΣΩΠΕΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ

 Εκτός από τα απρόσωπα ρήματα (βλ. ετικέτα «απρόσωπα ρήματα»)  υπάρχουν και απρόσωπες εκφράσεις που σχηματίζονται με δύο τρόπους:

1) με το ρήμα ἐστί και ένα ουσιαστικό ή το ουδέτερο ενός επιθέτου ή μετοχής. 

π.χ. ἀνάγκη ἐστί,   καιρός ἐστί,    ἂξιον ἐστί,   ῥάδιον ἐστί (=είναι εύκολο),  διδακτέον ἐστί,  πρέπον ἐστί, 

εἰκός ἐστί (=είναι φυσικό) κτλ.

2) με το ρήμα ἔχει και κάποιο επίρρημα.

π.χ. καλῶς ἔχει, ἀναγκαίως ἔχει, ῥᾳδίως ἔχει κτλ.

Απρόσωπα Ρήματα

 Στην αρχαία ελληνική γλώσσα, όπως και στην νέα ελληνική υπάρχουν κάποια ρήματα σε τρίτο ενικό πρόσωπο, που δεν παίρνουν ως υποκείμενο τους ένα πρόσωπο ή ένα πράγμα ή μία αντωνυμία. Αυτά τα ρήματα ονομάζονται απρόσωπα και είναι τα εξής: 

δεῖ (πρέπει),

χρή (πρέπει),

προσήκει (ταιριάζει),

ἀρκεῖ, 

πρέπει, 

ἐγχωρεῖ (επιτρέπεται), 

ἒστι (είναι δυνατό)

ἒξεστι (επιτρέπεται, είναι δυνατό)

ἒνεστι (είναι δυνατό)

πάρεστι (είναι δυνατό)

δοκεῖ (φαίνεται)

μέλει (υπάρχει φροντίδα)

μέλλει (πρόκειται)

συμβαίνει

φαίνεται

λέγεται

ὁμολογεῖται

ἀγγέλλεται

νομίζεται

Τα απρόσωπα ρήματα παίρνουν ως υποκείμενο τους ή απαρέμφατο ή δευτερεύουσα ονοματική πρόταση. 

ΟΙ ΤΕΧΝΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ

Φοβισμός ή φωβισμός (γαλλ. fauves = θηρία). Εμφανίστηκε το 1905, οι καλλιτέχνες ζωγράφιζαν παραμορφωμένα, σαν θηρία και ό,τι αισθάνονταν βλέποντας το θέμα τους και όχι ό,τι έβλεπαν. Επικρατούσε το ένστικτο στη λογική και το καθαρό  έντονο χρώμα στη μορφή. Γνωστοί  φοβιστές, ο Ανρί Ματίς,  ο Αντρέ Ντεραίν, Μορίς ντε Βλαμένκ κ.α.

Εξπρεσιονισμός ( αγγλ. express = εκφράζω).Περίοδος ανάπτυξης: 1905-1940. Η επιθυμία, το ένστικτο για έκφραση και η χρήση του χρώματος με παθιασμένο τρόπο. Αναπτύχθηκε κυρίως στην Γερμανία με τις μικρές ομάδες Γαλάζιος Καβαλάρης (Blaue Reiter) στο Μόναχο και Η Γέφυρα (Die Brücke) στη Δρέσδη. Εκπρόσωποι του Εξπρεσιονισμού, ο Βασιλί Καντίνσκι, ο Έντβαρτ Μουνκ,  ο Όσκαρ Κοκόσκα, ο Έρνστ Λούντβιχ Κίρχνερ, ο Φραντς Μαρκ κ.α.

Κυβισμός. Από τα σημαντικότερα κινήματα της τέχνης του 20ου αι. Η προσπάθεια αποτύπωσης του τρισδιάστατου κόσμου στη δισδιάστατη επιφάνεια του πίνακα με κύριους εκπροσώπους τον Πάμπλο Πικάσο και τον Ζώρζ Μπρακ. Η εξωτερική εμφάνιση των πραγμάτων είναι σχετική ή μη αληθινή.

Φουτουρισμός (αγγλ. future = μέλλον). Εμφανίστηκε το 1909 και διήρκησε μέχρι το 1920, αναπτύχθηκε κυρίως στην Ιταλία με κυριότερο εκφραστή τον Φίλιππο Τομάζο Μαρινέτι. Κύρια θέση του κινήματος, η γενική αλλαγή, απορρίπτοντας τα στοιχεία του παρελθόντος. Άλλοι φουτουριστές ήταν οι Ουμπέρτο Μποτσιόνι,  Κάρλο Καρά, Τζιάκομο Μπάλα κ.α.

Αφηρημένη Τέχνη ή ανεικονική τέχνη. Οι τέχνη, η οποία δεν αναπαριστά αναγνωρίσιμα θέματα. Ο Βασιλί Καντίνσκι παρουσίασε το 1910 τον πρώτο πίνακα αφηρημένης τέχνης. Η αξία της τέχνης προκύπτει από τις μορφές και τα χρώματα και όχι από την πιστή απεικόνιση ενός θέματος.

Ντανταϊσμός (dada). Αναπτύχθηκε κυρίως μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918) που δήλωνε την αποστροφή του στη βαρβαρότητα του πολέμου. Απόρριψη των κυρίαρχων ιδανικών της τέχνης και ανάδειξη αντικειμένων της καθημερινής ζωής σε έργα τέχνης. Κύριοι ντανταϊστές, Φρανσίς Πικαμπιά, ο Τριστάν Τζαρά κ.α.


Συνεχίζεται...

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟ - ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ

Οποιοδήποτε ρήμα, ιδιαίτερα όσα σημαίνουν κίνηση, μπορεί να συνδέει ένα υποκείμενο με ένα κατηγορούμενο, το οποίο όμως ισοδυναμεί με επίρρημα. Το κατηγορούμενο αυτό, ονομάζεται επιρρηματικό. Συνήθως είναι επίθετο και μπορεί να δηλώνει τόπο, χρόνο, σειρά, σκοπό, τρόπο.


π.χ. Οἱ Λακεδαιμόνιοι ἐπλευσαν πρῶτοι.                                επιρρ. κατηγορούμενο της σειράς

π.χ. Οἱ στρατιῶται ἐσκήνουν ὑπαίθριοι.                                  επιρρ. κατηγορούμενο του τόπου

π.χ. Πολλοί ἐπιφανεῖς τῶν Περσῶν βοηθοί ἦλθον προς Κῦρον.      επιρρ. κατηγορούμενο του σκοπού

π.χ. Ὁ ἂγγελος ἀφίκετο τριταῖος. (μετά από 3 μέρες).            επιρρ. κατηγορούμενο του χρόνου

π.χ.Ἐγώ ἐώρακα σέ ἂσμενος.                                                      επιρρ. κατηγορούμενο του τρόπου

ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ

Τα ρήματα που δηλώνουν αύξηση ή εξέλιξη μπορούν να παίρνουν κατηγορούμενο, με το οποίο αποδίδεται από πριν στο υποκείμενο, ως γνώρισμα, το τελικό αποτέλεσμα του ρήματος. Δηλαδή το κατηγορούμενο προλαβαίνει το αποτέλεσμα του ρήματος και γι'αυτό ονομάζεται προληπτικό.
Μεταφράζεται με το ώστε να γίνει....με αποτέλεσμα να γίνει...

π.χ. Τό Ἀλεξάδρου ὂνομα μέγιστον ηὒξατο.

π.χ. Τό τῆς πόλεως τεῖχος κτίζεται ὑψηλόν.

ΤΟ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ-ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ

Το κατηγορούμενο είναι η λέξη με την οποία αποδίδεται στο υποκείμενο ένα γνώρισμα.

Τα ρήματα που συνδέουν το υποκείμενο με το κατηγορούμενο ονομάζονται συνδετικά. 

Συνδετικά ρήματα :  εἰμί, ὑπάρχω, τυγχάνω, διατελῶ, ἒφυν (γεννήθηκα), πέφυκα (είμαι από την φύση μου), γίγνομαι, καθίσταμαι, ἀποβαίνω, φαίνομαι, νομίζομαι, κρίνομαι, ὑπολαμβάνομαι (θεωρούμαι), λέγομαι, καλοῦμαι, ὀνομάζομαι, ἀκούω (έχω τη φήμη, χαρακτηρίζομαι), αἱροῦμαι (εκλέγομαι), ἀποδείκνυμαι (διορίζομαι), χειροτονοῦμαι, λαγχάνω (εκλέγομαι με κλήρο).

Το κατηγορούμενο μπορεί να είναι επίθετο, ουσιαστικό, αντωνυμία (και συμφωνεί με το υποκείμενο του ρήματος ως προς τον αριθμό και την πτώση), επίρρημα, εμπρόθετος προσδιορισμός και ονοματική πρόταση.

→ Όταν το κατηγορούμενο είναι ουσιαστικό, μερικές φορές δεν τίθεται σε ονομαστική πτώση, σύμφωνα με τον κανόνα, αλλά σε γενική που ονομάζεται γενική κατηγορηματική. Μπορεί να δηλώνει: 

1) Κτήση (γενική κατηγορηματική κτητική)

    π.χ. Ὁ ἀγρός ἐστι Τιμοξένου. 

2) Ένα σύνολο, του οποίου το υποκείμενο αποτελεί μέρος (γενική κατηγορηματική διαιρετική) 

    π.χ. Ἀγησίλαος ἦν τῶν στρατηγῶν.

3) Ύλη (γενική κατηγορηματική της ύλης)

    π.χ. Ὁ στέφανος ἐστι χρυσοῦ.

4) Ιδιότητα (γενική κατηγορηματική της ιδιότητας) 

    π.χ. Πολλοί ἦσαν τῆς αὐτῆς γνώμης. (= είχαν την ίδια γνώμη) 

5) Αξία (γενική κατηγορηματική της αξίας)

    π.χ. Ὁ σῖτος ἦν ταλάντου. (=άξιζε ένα τάλαντο)